Vì Sao Bình Định – Phú Yên Được Gọi Là ” Xứ Nẫu “

Giữa muôn màu bản sắc văn hóa Việt, “xứ Nẫu” là một cách gọi dân dã nhưng đầy thân thương dành cho vùng đất Bình Định và Phú Yên. Đây không chỉ là cách nhận diện địa phương qua giọng nói, mà còn là niềm tự hào, gắn với lịch sử, ngôn ngữ và phong cách sống đặc trưng. Vậy xứ Nẫu là Bình Định hay Phú Yên? Vì sao lại gọi là “Nẫu”? Và điều gì khiến xứ Nẫu trở nên đặc biệt trong lòng người Việt? Trong bài viết này, hãy cùng Nam Thiên tìm hiểu nguồn gốc của “Xứ Nẫu” nhé!

Tìm Hiểu Thông Tin Nguồn Gốc Về Xứ Nẫu

Cụm từ “xứ Nẫu” là một cách gọi mộc mạc, thân thương dùng để chỉ vùng đất Bình Định và Phú Yên, nơi nổi bật với giọng nói đặc trưng và phong cách sống đậm chất miền Trung. Để hiểu rõ từ “Nẫu” bắt nguồn từ đâu, chúng ta cần ngược dòng lịch sử về tận thế kỷ 16 thời điểm khai mở vùng đất phương Nam của nhà Nguyễn.

Vào năm 1558, chúa Nguyễn Hoàng được vua Lê cử vào trấn nhậm Thuận Quảng (gồm Thuận Hóa – Quảng Nam ngày nay) và bắt đầu mở rộng lãnh thổ về phía Nam. Đến năm 1578, ông cử Phù Nghĩa hầu Lương Văn Chánh làm Trấn biên quan, đưa lưu dân nghèo vào khai khẩn vùng đất từ đèo Cù Mông đến đèo Cả ( chính là tỉnh Phú Yên ngày nay).

Sau 33 năm khai phá, vùng đất này hình thành làng mạc ổn định và được thành lập thành phủ Phú Yên vào năm 1611, gồm hai huyện Đồng Xuân và Tuy Hòa. Đến năm 1629, phủ Phú Yên được nâng cấp lên dinh Trấn Biên, trở thành một trong bảy dinh hành chính của xứ Đàng Trong.

Vào thời kỳ đó, do địa bàn còn hoang sơ và dân cư thưa thớt, hệ thống hành chính tại đây được tổ chức khá linh hoạt. Dưới cấp huyện có các đơn vị như thuộc, phường, nậu, man. Trong đó, “nậu” là đơn vị quản lý nhóm người cùng làm một nghề, và người đứng đầu được gọi là đầu nậu. Ví dụ:

• Nậu nguồn: người khai thác rừng,

• Nậu nại: người làm muối,

• Nậu rớ: người đánh cá bằng rớ,

• Nậu cấy: người làm ruộng thuê.

Tuy nhiên, đến năm 1726, theo quy định cải tổ hành chính của chúa Nguyễn Phúc Chú, các đơn vị như “nậu” và “thuộc” bị xóa bỏ. Lúc này, từ “nậu” dần thoát khỏi nghĩa hành chính và biến chuyển thành đại từ nhân xưng ngôi thứ ba mang ý nghĩa “người ta”, “họ” trong tiếng địa phương.

Tại Sao Gọi Là Xứ Nẫu

Từ “nậu” ban đầu đã trải qua một quá trình biến âm tự nhiên do ảnh hưởng của phương ngữ địa phương. Tại Bình Định và Phú Yên – nơi đặc trưng bởi lối phát âm không phân biệt rõ dấu hỏi và dấu ngã, từ “nậu” đã được nói trại thành “nẫu”.

Người dân xứ này thường dùng những cách nói rất đặc trưng như:

• “Ổng” thay vì “ông ấy”

• “Chỉ” thay vì “chị ấy”

• “Nẫu” thay cho “người ta” hoặc “họ”

Chẳng hạn:

• “Cái nhà đó là của nẫu”

• “Hôm nay nẫu đi đâu mà đông dữ rứa?”

Chính những kiểu nói thân quen ấy đã trở thành dấu hiệu nhận diện rõ nét của người xứ Nẫu, khiến giọng nói nơi đây không thể lẫn với bất kỳ vùng miền nào khác.

Dần dần, từ “nẫu” không chỉ dừng lại ở một biểu hiện ngôn ngữ mà đã trở thành một phần trong văn hóa bản địa – đi vào ca dao, tục ngữ, thể hiện rõ nét sự mộc mạc, nghĩa tình của con người miền Trung:

Ai về sông núi Phú Yên
Cho nẫu nhắn gởi nỗi niềm nhớ quê…

Và chính bởi sự độc đáo, gần gũi ấy mà “nẫu” đã trở thành tên gọi đặc trưng của cả vùng đất, để rồi người ta trìu mến gọi nơi này là xứ Nẫu một miền đất vừa bình dị, vừa đậm đà bản sắc.

Xứ Nẫu là Bình Định hay Phú Yên

Không ít người từng đặt câu hỏi: “Xứ Nẫu là Bình Định hay Phú Yên?” Thực tế, đây là cách gọi chung cho một vùng văn hóa đặc sắc trải dài từ Bình Định, Phú Yên đến phía Bắc tỉnh Khánh Hòa cụ thể như huyện Vạn Ninh. Ba địa phương này tuy thuộc các đơn vị hành chính khác nhau, nhưng lại có điểm chung nổi bật là giọng nói nặng, ngữ âm đặc trưng và cách sử dụng từ “nẫu” trong giao tiếp hàng ngày.

Dù mỗi nơi có đôi chút khác biệt trong ngữ điệu, nhưng chất giọng, từ vựng địa phương và lối sống giản dị, thật thà đã kết nối các vùng thành một thể thống nhất. Vì thế, nhắc đến “xứ Nẫu”, người ta không chỉ nghĩ đến một địa danh, mà là cả một không gian văn hóa không thể trộn lẫn.

Nam Thiên Travel gợi ý một số tour khám phá trọn vẹn vùng đất Xứ Nẫu

• Tour du lịch Phú Yên 3 ngày 3 đêm
• Tour du lịch Quy Nhơn Bình Định giá 3.390.000 VNĐ
• Tour Phú Yên Quy Nhơn bằng tàu lửa 5 sao

Nét Văn Hóa Độc Đáo Của Xứ Nẫu

Không chỉ dừng lại ở giọng nói, xứ Nẫu còn nổi bật bởi tính cách con người và phong cách sống mang màu sắc riêng:

• Văn hóa và con người: Người dân Xứ Nẫu nổi tiếng với tính cách chân chất, thẳng thắn và nghĩa tình. Giọng nói “nằng nặng” đặc trưng, với cách phát âm không phân biệt rõ dấu hỏi và dấu ngã, tạo nên nét riêng biệt không lẫn vào đâu được.

• Nghệ thuật truyền thống: Xứ Nẫu là cái nôi của nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống đặc sắc. Nghệ thuật tuồng (hát bội) và bài chòi là hai loại hình tiêu biểu, phản ánh đời sống văn hóa và tinh thần của người dân nơi đây. Đặc biệt, bài chòi đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể

• Ẩm thực đậm đà: Ẩm thực Xứ Nẫu phong phú và đậm đà hương vị biển cả. Một số món ăn đặc sản nổi tiếng bao gồm: Mắt cá ngừ đại dương, Bánh ít lá gai, Bún chả cá Quy Nhơn, Khô bò một nắng muối kiến vàng… 
• Cảnh đẹp thiên nhiên: Xứ Nẫu sở hữu nhiều danh lam thắng cảnh tuyệt đẹp, thu hút hàng triệu khách du lịch mỗi năm như: Bảo tàng Quang Trung, Kỳ Co, Eo Gió, Gành Đá Đĩa, Mũi Điện, Đầm Ô Loan, Hàn Mạc Từ…

 

Đến xứ Nẫu Đừng quên Check-in những địa điểm du lịch Quy Nhơn này nhé!

Từ một cách gọi dân dã, “xứ Nẫu” nay đã trở thành biểu tượng của cả một vùng đất với giọng nói đặc trưng, văn hóa và con người. Xứ Nẫu là để cảm, để thương, và để trải nghiệm. Biết về vùng đất xứ Nẫu là một chuyện, nhưng để thật sự chạm vào cái “hồn” của xứ Nẫu thì đừng chỉ đọc, đừng chỉ nghe mà hãy đặt chân đến vùng đất nơi đây. Cùng Nam Thiên Travel trải nghiệm xứ Nẫu cùng tour du lịch Phú Yên Quy Nhơn 3 ngày 3 đêm để tự mình khám phá!